Η Τήνος είναι το τέταρτο μεγαλύτερο νησί των Κυκλάδων. Είναι ευρέως γνωστή ως θρησκευτικός προορισμός λόγω της Παναγίας Ευαγγελίστριας και προσελκύει τεράστια πλήθη επισκεπτών από όλο τον κόσμο.
Όμως η Τήνος δεν είναι μόνο αυτό. Αναζητώντας περισσότερες πληροφορίες για την Τήνο, – σαν Γεωγραφικοί – εντοπίσαμε μία σειρά από πολύ ενδιαφέροντα πράγματα που θέλουμε να μοιραστούμε τόσο με τους επισκέπτες όσο και με τους ντόπιους του νησιού!
- Από πού έχει πάρει το όνομά της η Τήνος;
Η ονομασία του νησιού προέρχεται από τον Τήνο, τον αρχηγό των πρώτων Ιώνων αποίκων που εγκαταστάθηκαν στην Τήνο από την Καρία της Μικράς Ασίας. Άλλες ονομασίες που έχουν παραχωρηθεί στο νησί κατά το πέρασμα των αιώνων είναι Υδρούσα, από τον Αριστοτέλη, Οφιούσα λόγω του μεγάλου πλήθους φιδιών, Σκορδοφόρος από τον Αριστοφάνη για τα σκόρδα της, Αγαθούσα από τον Καλλίμαχο, Ερούσσα από τον Δημοσθένη και τον Αισχίνη και Νησί του Αιόλου για τους ισχυρούς βοριάδες της.
- Γιατί η Τήνος λέγεται “Χειροποίητο νησί”;
Χαρακτηριστικό του εδάφους της Τήνου είναι ότι είναι επικλινές στο μεγαλύτερο μέρος του νησιού. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα οι αγροί της να μοιάζουν με μεγάλα σκαλοπάτια, τα οποία λέγονται πεζούλες ή χαλιά και διαχωρίζονται από λιθόχτιστους μαντρότοιχους, γνωστά ως ξερολιθιές. Αυτό έκανε τον Έλληνα φιλόσοφο Κορνήλιο Καστοριάδη να χαρακτηρίσει την Τήνο ως “Χειροποίητο νησί”.
- Το πεζοπορικό δίκτυο της Τήνου έχει συνολικό μήκος 400 χλμ.
Η Τήνος είναι ένας προορισμός που προσελκύει έναν σημαντικό αριθμό εναλλακτικών τουριστών που θέλουν να περπατήσουν τα μονοπάτια του νησιού. Το νησί διαθέτει ένα μεγάλο πεζοπορικό δίκτυο που ουσιαστικά ήταν οι πλακόστρωτες στράτες που χρησιμοποιούσαν οι ντόπιοι για να πάνε από το ένα χωριό στο άλλο. Η καταγραφή των μονοπατιών οφείλεται στον Κάρολο Μέρλιν, έναν ελληνοαυστριακό που ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τον ορειβατικό και πεζοπορικό τουρισμό. Από τα μονοπάτια που έχουν συνολικό μήκος 400 χιλιόμετρα έχουν καταγραφεί και διατηρηθεί τα 270 χιλιόμετρα, με τα 120 χιλιόμετρα να έχουν πολιτιστικό ενδιαφέρον.
- Στην Τήνο υπάρχουν 86 κρήνες
Μια από τις ονομασίες που είχε η Τήνος στο παρελθόν ήταν Υδρούσα, λόγω του πλήθους των πηγών και νερών που είχε στο παρελθόν. Στο νησί υπάρχουν 86 κρήνες, οι περισσότερες από τις οποίες χρονολογούνται από το διάστημα 18ου-19ου αιώνα. Υπάρχουν τόσο ανοιχτές κρήνες που ήταν για οικιακή χρήση αλλά και σκεπαστές που ήταν για πότισμα και πλύσιμο ρούχων. Οι κρήνες υπάρχουν σχεδόν σε όλο το νησί και μάλιστα υπάρχει ένα βιβλίο του Αλέκου Φλωράκη που ονομάζεται “Μαρμάρινες Κρήνες της Τήνου” με πλούσιο φωτογραφικό υλικό και σχόλια για κάθε μία.
- Η εικόνα της Παναγίας της Τήνου απεικονίζει τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου
Η Τήνος προσελκύει έναν μεγάλο αριθμό θρησκευτικών επισκεπτών τον Δεκαπενταύγουστο για να προσκυνήσει στην Παναγία της Τήνου. Ωστόσο θα πρέπει να αναφέρουμε ότι η εκκλησία είναι αφιερωμένη στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, όπως και η εικόνα για χάρη της οποίας χτίστηκε η εκκλησία. Η εκκλησία χτίστηκε στο μέρος που βρέθηκε η εικόνα ύστερα από όραμα της Μοναχής Πελαγίας. Είχε προηγηθεί όνειρο του Μιχάλη Πολυζώη να ψάξει στο χωράφι του Αντωνίου Δοξαρά, αλλά η προσπάθεια δεν είχε επιτυχία. Τα τρία οράματα της Μοναχής Πελαγίας έπεισαν τον Μητροπολίτη και το λαό για να ξεκινήσουν ανασκαφές το Σεπτέμβρη του 1822, μέχρι που στις 30 Ιανουαρίου του 1823 ένας εργάτης πάνω στο σκάψιμο προσέκρουσε πάνω στην εικόνα. Η Ευαγγελίστρια της Τήνου εκτός από τον Ευαγγελισμό και την Κοίμηση της Θεοτόκου, γιορτάζει και την μέρα ευρέσεως της εικόνας στις 30 Ιανουαρίου αλλά και την μέρα οράματος της Αγίας Πελαγίας στις 23 Ιουλίου.
- Η Τηνιακή Μαρμαροτεχνία είναι στην UNESCO
Η μαρμαροτεχνία φαίνεται να αναπτύχθηκε στην Τήνο ήδη από την αρχαιότητα. Ευρήματα που βρέθηκαν στο νησί αποκαλύπτουν ότι η μαρμαροτεχνία γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη κατά τη ρωμαϊκή εποχή. Μάλιστα η παράδοση λέει ότι ο Φειδίας ήταν δάσκαλος γλυπτικής στο νησί και ότι οι ντόπιοι μαρμαροτεχνίτες συντέλεσαν στην οικοδόμηση των ιερών της Δήλου. Η μαρμαροτεχνία αν και υποβαθμισμένα συνεχίστηκε στην Βυζαντινή εποχή αλλά συστηματοποιήθηκε στη Βενετοκρατοκρατία. Στον οικισμό Πύργο της Τήνου ιδρύθηκε το 1955 η Σχολή Καλών Τεχνών που συνεχίζει την παράδοση σε σπουδαστές από όλο τον κόσμο. Στον οικισμό υπάρχει επίσης το Μουσείο Μαρμαροτεχνίας και το Μουσείο Γιαννούλη Χαλεπά ενώ από το 2015 η Τηνιακή Μαρμαροτεχνία συγκαταλέγεται στην Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά της UNESCO.
- Το άναμμα των καντηλιών είναι κάτι σαν έθιμο στην Τήνο
Οι ντόπιοι διατηρούν μέχρι και σήμερα σαν έθιμο το άναμμα των καντηλιών στα ξωκλήσια. Είναι κάτι σαν άγραφος νόμος και αποδεικνύει την βαθιά πίστη των Τηνιακών. Συνήθως επισκέπτονται τα ξωκλήσια το Σάββατο το απόγευμα και την παραμονή των μεγάλων χριστιανικών εορτών ή την παραμονή της γιορτής του Αγίου που είναι αφιερωμένο το ξωκλήσι για να ανάψουν το καντήλι. Μάλιστα πολλές φορές παίρνει τη μορφή τάματος και η διαδικασία περιλαμβάνει και το άναμμα κεριών και θυμιάτισμα.
- Στην Τήνο υπάρχουν πάνω από 600 περιστεριώνες
Πιθανολογείται ότι η εμφάνιση περιστεριώνων στην Τήνο έγινε κατά την περίοδο της Ενετοκρατίας, αν και πρώτη φορά καταγράφηκε σε διαθήκη το 1726. Η εκτροφή των περιστεριών ήταν αποδοτική τόσο για το κρέας τους αλλά και για το λίπασμα. Ένας περιστεριώνας με 50 ζευγάρια μπορούσε να δώσει 200 κιλά κρέας το χρόνο και 500 κιλά κοπριάς, ιδανική να χρησιμοποιηθεί ως λίπασμα για τα κηπευτικά. Η εκτροφή των περιστεριών ήταν προνόμιο των ευγενών και μόνο όταν αποχώρησαν οι Ενετοί επεκτάθηκε στους απλούς πολίτες. Στην Τήνο αυτή τη στιγμή υπάρχουν περισσότεροι από 600 περιστεριώνες αν και εικάζεται ότι είχαν χτιστεί διπλάσιοι. Το ιδανικό μέρος για έναν περιστεριώνα είναι να μην το πιάνει ο αέρας και να είναι κοντά σε πηγή νερού. Το κτίριο έχει δύο ορόφους, στο κάτω μέρος είναι οι αποθήκες και στο πάνω οι εξωτερικές μικρές φωλιές όπου τα περιστέρια μπορούν να ξεκουράζονται και να προστατεύονται από τον ήλιο και τη βροχή.
- Η Τήνος έχει μοναδικά σπήλαια
Το νησί χαρακτηρίζεται για την άγρια ομορφιά του και τα τραχιά βράχια που χτυπάνε τα ορμητικά κύματα του Αιγαίου. Μέσα σε αυτά τα βράχια έχουν σχηματιστεί μοναδικά σπήλαια με τα περισσότερα να μην έχουν εξερευνηθεί. Μερικά από τα πιο γνωστά είναι η Μυγοσπηλιά ή Καμένη Σπηλιά, το σπήλαιο των Γαστριών, ο Δρακόλακας, τα σπήλαια μετά την Φανερωμένη Βουλισμένων, Κιθάρας, Φουρνακίων και Σπηλιές, το Σπήλαιο Πανόρμου κ.α.
- Στην Τήνο υπάρχουν περισσότερες από 1.000 εκκλησίες
Ένα από τα πιο εντυπωσιακά πράγματα στην Τήνο είναι ο τεράστιος αριθμός εκκλησιών της. Υπολογίζεται ότι συνολικά οι εκκλησίες της Τήνου ξεπερνούν τις 1.000, με τις 800 να είναι μόνο ξωκλήσια. Κάθε Τηνιακός ήταν σχεδόν υποχρεωμένος να χτίσει ένα ξωκλήσι αφιερωμένο στον προστάτη Άγιο που είχε και να κάνει λειτουργία και πανηγύρι στη χάρη του. Κατά τη διάρκεια της εικονομαχίας μεγάλος αριθμός εικόνων θάφτηκε στο νησί, έτσι στα σημεία που εντοπίστηκαν αργότερα οι εικόνες χτιζόταν ένα ξωκλήσι προς τιμήν του. Συνήθως τα ξωκλήσια είναι πέτρινα με ξύλινα δοκάρια και βαμμένα σε λευκό χρώμα.