📍Την Κυριακή 5 Οκτωβρίου 2025 πραγματοποιήθηκε η διάλεξη της ομότιμης καθηγήτριας Αρχαιολογίας ΕΚΠΑ, Νότας Κούρου στο πλαίσιο του θεσμού Νοοτρόφος Τήνος.
ℹ️ Το θέμα της διάλεξης ήταν η αρχαία πόλη στο Ξώμπουργο – Όψεις του πολιτισμού της σύμφωνα με τα νεότερα αρχαιολογικά δεδομένα.
↪️ Την καθηγήτρια παρουσίασε ο τελειόφοιτος του τμήματος Ιστορίας – Αρχαιολογίας του ΕΚΠΑ, Παναγιώτης Μέγκουλας.
Ο πρόεδρος του Ιδρύματος, κ. Φίλιππος Πιέρρος απηύθηνε χαιρετισμό:
«Κύριε Δήμαρχε Τήνου, κύριε πρόεδρε του Δημοτικού Συμβουλίου, κύριοι Μέγκουλα και Καλογήρου, κυρίες και κύριοι,
Καλωσορίζω την καθηγήτρια Αρχαιολογίας κυρία Νότα Κούρου που όλοι γνωρίζετε. Η παρουσία της μας τιμά και συγχρόνως συνιστά μια ακόμη έμπρακτη επιβεβαίωση της πρόθεσης του Ιδρύματος να αποτελέσει τον δυναμικό και αναντικατάστατο πυρήνα πολιτισμού στο νησί. Καλωσορίζω επίσης όλους και όλες εσάς που παρίστασθε και στηρίζετε την συλλογική αυτή προσπάθειά μας.
Και για ποιον ακριβώς λόγο ή λόγους είναι σημαντική η σημερινή διάλεξη;
📍1. Πρώτον, δείχνει ότι οι εργασίες της κυρίας Κούρου ανέδειξαν και αναδεικνύουν πτυχές της ιστορικής και πολιτιστικής ιδιοπροσωπείας της Τήνου. Μας εξοικειώνει με το παρελθόν αυτού του τόπου και εύστοχα εντοπίζει κοινές συνιστώσες και σημεία σύνδεσης του παρελθόντος με το παρόν.
📍2. Σε μια πρόσφατη ανάρτησή μου αποκάλεσα τη σημερινή διάλεξη «άσκηση αυτογνωσίας». Δεν εννοούσα όμως μια στείρα άσκηση νοσταλγικής αναζήτησης του παρελθόντος. Ούτε μια ανώφελη άσκηση αρχαιολαγνείας. Πολύ δε λιγότερο, ως άσκηση ευεπίφορη και εμμονική για παντός είδους πολιτικές και ιδεολογικές χειραγωγήσεις και μύθους καταγωγής (αίσθημα συνανήκειν και φυλετικής καθαρότητας, περιούσιος λαός, ανάδελφο έθνος, πολιτιστική μοναδικότητα και υπεροχή έναντι άλλων λαών).
Το εννοούσα κυρίως ως άσκηση εξοικείωσης με το παρελθόν του τόπου μας. Πόνημα αποτίμησης, αξιολόγησης και παραγωγικής διερεύνησης πτυχών και πρακτικών που ρίχνουν ενδεχομένως φως και στο παρόν.
📍3. Με αυτή την προσέγγιση της αξιολόγησης και της εξοικείωσης συναρτώνται καλύτερα δύο πράγματα: Πρώτον, η πιο παραγωγική και οξυδερκής εκτίμηση πρακτικών του παρελθόντος (δηλαδή τι συνδέει το παρελθόν με το παρόν, τι μας διδάσκει το παρελθόν για το παρόν). Δεύτερον, η προσέγγιση της αρχαιολογίας ως συμμετοχικής διαδικασίας της τοπικής κοινωνίας, ως ανθρωποκεντρική διαχείριση των πολιτιστικών πόρων, ως παράγων ανάπτυξης.
Όπως πολύ συχνά έχει επισημάνει ένας διακεκριμένος συνάδελφος της κυρίας Κούρου, ο Πέτρος Θέμελης, η προστασία και ερμηνεία των μνημείων μπορεί να συμβαδίζει με την αναψυχή, την αισθητική αγωγή και την ευαισθητοποίηση των πολιτών. Η ελιτίστικη εκδοχή έχει την εξής στρατηγική: «σώστε τα μνημεία – κρατήστε μακριά τους ανθρώπους!».
Οι επισκέπτες ωστόσο δεν μπορεί να μένουν έξω από τον φράχτη των αρχαιολογικών χώρων. Τα δικαιώματα, τα ενδιαφέροντα και οι ευαισθησίες των τοπικών κοινωνιών πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψιν, ως μέρος της διαχείρισης ενός αρχαιολογικού χώρου. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι η σύγχρονη πολιτιστική πολιτική της Ε.Ε. ενθαρρύνει επενδύσεις σε πολιτιστικούς τομείς που συμβάλουν στην πάταξη τής ανεργίας, στην κοινωνική ευημερία και στη λεγόμενη οικονομία της ευτυχίας, η οποία συνδέεται άρρηκτα με νέες και καινοτόμες μορφές διαχείρισης της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Είμαι βέβαιος ότι η διάλεξη της κυρίας Κούρου θα σας συναρπάσει!».
