«Παρών» στο φετινό Διεθνές Λογοτεχνικό Φεστιβάλ Τήνου ο διακεκριμένος κριτικός λογοτεχνίας και πεζογράφος, Κώστας Βούλγαρης. Με πολυετή παρουσία στον χώρο των ελληνικών γραμμάτων, ως διευθυντής του ιστορικού λογοτεχνικού ενθέτου «Αναγνώσεις» στην εφημερίδα Κυριακάτικη Αυγή, η κουβέντα μαζί του δεν θα ήταν παρά ενδιαφέρουσα.
-Ποια είναι τα πλεονεκτήματα της σύγχρονης λογοτεχνίας τα οποία το αναγνωστικό κοινό θα ωφεληθεί εντοπίζοντάς τα;
Όπως συμβαίνει πάντα, με τη λογοτεχνία και εν γένει την τέχνη, η όντως τέχνη και λογοτεχνία προσφέρει στους αναγνώστες έναν τρόπο να δουν διαφορετικά τον κόσμο, ένα κοσμοείδωλο. Η σύγχρονη πολυφωνική μεταμυθοπλασία προσφέρει μια αντίληψη του κόσμου χωρίς λογοτεχνικούς «χαρακτήρες», χωρίς Συγγραφέα στον ρόλο του μικρού θεού, αφού πλέον είναι απλώς ένας γραφέας, χωρίς «ιερό κείμενο», αφού εν πολλοίς είναι διακείμενο, μια αντίληψη του κόσμου πολύ πιο δημοκρατική, όπου δεν υπάρχουν θέσφατα, θεοί, μύστες, ταγοί και πολιτικοί «Αρχηγοί». Σε αυτή τη σχέση, με αυτή τη λογοτεχνία, ο αναγνώστης δεν υπόκειται στην εξουσία του Συγγραφέα και του Κειμένου, αλλά μετέχει στην αισθητική εμπειρία, χειραφετούμενος.
-Ανάλογη η ερώτηση προς συγγραφείς: τι χρειάζεται να διαθέτουν ώστε να εξελιχθούν οι ίδιοι και επομένως η νεοελληνική λογοτεχνία στη μετά την «Πτώση των Τειχών» εποχή που διανύουμε;
Να αντιληφθούν και να αναδεχθούν το ιστορικό παρόν και να μη συνεχίζουν αμέριμνοι να ηθογραφούν, ή να επιδιώκουν μάταια το αστικό μυθιστόρημα, που αφορά άλλες εποχές, έστω και αν στη δικιά μας χώρα και γλώσσα ουδέποτε ευδοκίμησε, με εξαίρεση τον Μ. Καραγάτση. Να μην ηθογραφούν ούτε «μεταμοντέρνα», διά της «πολιτικής ορθότητας», γιατί μετά το 1989 εξέπεσε η πεπατημένη αντίληψη της αέναης προόδου, το απλουστευτικό, και περιχαρακωμένο με πολλαπλά «τείχη», δίπολο του καλού και του κακού. Ο κόσμος είναι πολύ πιο σύνθετος, έτσι οφείλει να είναι και η λογοτεχνία, αλλιώς θα είναι μπαγιάτικη.
-Ως συγγραφέας με πρόσημο πολιτικής συνείδησης στο έργο της αλλά και ως θεωρητικός της λογοτεχνίας, κρίνετε επαρκή (είτε ικανή) την «παρέμβαση» του πνευματικού κόσμου στα ζητήματα δημοκρατίας, ισότητας και ελευθερίας των κοινωνιών σ’ αυτή τη φάση της παγκόσμιας ιστορικής εξέλιξης;
Ποια παρέμβαση; Σχεδόν όλοι αδιαφορούν για τα σημαντικά που συμβαίνουν σήμερα. Μόνο η «προώθηση» του «έργου» της της ενδιαφέρει, με εξωνημένες δημόσιες σχέσεις και βραβειάκια της συμφοράς, λες και αν δεν «προωθηθεί» θα χάσει η Βενετιά βελόνι. Ζούμε στην εποχή όπου κυριαρχεί ο φουκαράδικος (και όχι ο μεγαλόστοχος ή μεταφυσικός) ατομικισμός.
-Οι «Αναγνώσεις» στην εφημ. Κυριακάτικη Αυγή αποτελεί κορωνίδα της προοδευτικής «πτέρυγας» του συγγραφικού κόσμου. Η ιστορική εφημερίδα έκλεισε, ωστόσο. Τι μέλλει γενέσθαι για το ένθετο; Κι ακόμη, τι υπονοεί η «απουσία» της ακόμη φωνής στα ΜΜΕ της ελληνικής κοινωνίας;
Έκλεισε το καθημερινό φύλλο της εφημερίδας. Το κυριακάτικο συνεχίζει, όπως και οι «Αναγνώσεις». Θα δούμε μέχρι πότε. Πάντως τα τελευταία χρόνια οι σελίδες ιδεών και κριτικής, σε όλο τον Τύπο, έντυπο και ηλεκτρονικό, περιορίζονται δραματικά, μέχρι εξαφανίσεως. Τέτοια φτώχεια δεν υπήρχε ποτέ. Οι «πολιτιστικές σελίδες» δεν είναι παρά ένα θλιβερό υποκατάστατο, γιατί ο «πολιτισμός» δεν είναι τέχνη, ούτε πεδίο παραγωγής ιδεών. Είναι μια ανακουφιστική υποκατάσταση, χρηστική αλλά όχι χρήσιμη στους ανθρώπους. Η τέχνη παρέχει ως ενδεχόμενο τη δυνατότητα να βρούμε εκεί «δυο τρεις ιδέες/ χρήσιμες σ’ ένα ζωικό είδος αναγκασμένο/ να επιβιώσει με τις μικρότερες απώλειες», όπως το είπε ο πρόσφατα χαμένος ποιητής Γιώργος Μπλάνας.