Προς τον Προϊστάμενο
της Διεύθυνσης Υδάτων Νοτίου Αιγαίου
κ. Ηλία Νόκα-Ζωγράφο
Θέμα: Διαχείριση υδάτινων πόρων και γεωτρήσεις στην Τήνο – Σχόλια για τα σημεία με αριθμούς 2 και 3 της από 23.07.2024 απαντήσεως της Υπηρεσίας Σας
Αξιότιμε κύριε Νόκα-Ζωγράφε
Για τα σημεία με αριθμούς 2 και 3 της απαντήσεώς Σας, στα οποία γίνεται λόγος για «υδρολογικούς κύκλους», για περιόδους ξηρασίας, για φυσικά φαινόμενα, για τη γεωλογική δομή της Τήνου, για ύπαρξη περισσοτέρων υδροφόρων οριζόντων στο νησί, για φαινόμενα «υφαλμύρωσης» υπογείων υδάτων και για τις αιτίες τους, σημειώνουμε, καταρχάς, όσα ακολουθούν. Για τα τεχνικής φύσεως θέματα που θίγει η απάντηση της Υπηρεσίας, θα ακολουθήσουν αυτοτελώς ειδικές παρατηρήσεις τις προσεχείς ημέρες.
Διανύουμε μία παρατεταμένη περίοδο ξηρασίας, για τη συνέχιση της οποίας και στο μέλλον διατυπώνονται δυσοίωνες προβλέψεις. Για το λόγο αυτό η «παρούσα μείωση των αποθεμάτων νερού», την ύπαρξη της οποίας παραδέχεται η Υπηρεσία Σας, δεν επιτρέπεται να αντιμετωπίζεται ως απλό «φυσικό» φαινόμενο παροδικής φύσης, ούτε μπορούμε να στηριζόμαστε απλώς στην άποψη ότι «το υπόγειο νερό είναι ανανεώσιμος πόρος και έχει άμεση σχέση με τον ετήσιο υδρολογικό κύκλο», η οποία έχει ίσως διατυπωθεί σε διδακτικά εγχειρίδια, γραμμένα όμως με βάση δεδομένα που υπήρχαν πριν από αρκετά χρόνια. Στην Τήνο, τα τελευταία χρόνια καταγράφονται συνεχώς μειωμένες βροχoπτώσεις, με αποτέλεσμα τα επιφανειακά νερά να έχουν μειωθεί δραματικά, έως και εξαφανιστεί, ενώ πολλές πηγές έχουν στερέψει. Εξ άλλου, από το σημείο με αριθμό 1 της απάντησης της Υπηρεσίας δεν προκύπτει ότι τα «εγκεκριμένα διαχειριστικά σχέδια», η «2η Αναθεώρηση του Σχεδίου Διαχείρισης των Λεκανών Απορροής Ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Νήσων Αιγαίου» και η «Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων» περιέχουν προβλέψεις για τις «περιόδους ξηρασίας» και ιδίως της παρατεταμένης που διανύουμε στο παρόν. Λίγες φτωχές βροχοπτώσεις το χειμώνα, σε ένα έδαφος ακαλλιέργητο, σκληρό σαν μπετόν και με κατεστραμμένα τα παλιά φυσικά ή χειροποίητα αναχώματα δεν είναι σε θέση να αναπληρώσουν κανέναν υδροφόρο που υφίσταται υπεράντληση σε βάθος δεκάδων ή και εκατοντάδων ακόμα μέτρων.
Εξ άλλου, ενώ ορθώς υποστηρίζετε πως υπάρχουνπερισσότεροι του ενός υδροφόροι, η άποψη αυτή μάλλον διαψεύδεται από όσα υποστηρίζονται στα σημεία με αριθμούς 5 και 6 της απαντήσεως της Υπηρεσίας σας, αφού εκεί αναφέρονται συνολικοί αριθμοί αδειών γεωτρήσεων για όλο το νησί και με βάση αυτούς τους αριθμούς γίνονται στη συνέχεια αναφορές σε ποσότητες άντλησης ανά γεώτρηση, σε εποχιακή ή μη χρήση αυτών και σε κατ’ έκταση διασπορά των υδροληψιών, με ενδεικτική αναφορά διαφόρων τοπωνυμιών, σαν να πρόκειται για έναν μόνο υδροφόρο. Δεν θα θέλαμε να υποθέσουμε, φυσικά, ότι η Υπηρεσία για μεν την έκδοση αδειών γεωτρήσεων θεωρεί ότι υπάρχει ένας υδροφόρος στην Τήνο, ενώ για την απάντησή της στο έγγραφό μας θεωρεί ότι υπάρχουν περισσότεροι.
Περαιτέρω, είναι ίσως ακριβές ότι «λόγω της γεωλογικής δομής της Τήνου, είναι αδύνατο να συμβούν γενικευμένα φαινόμενα υφαλμύρωσης». Ωστόσο, αν καταλαβαίνουμε καλά, ούτε η απάντηση της Υπηρεσίας αποκλείει να συμβούν τοπικά φαινόμενα υφαλμύρωσης, γεγονός που θα σημάνει έναν μαρασμό κατά τόπους και ένα νησί που θα παρουσιάζει την εικόνα άρρωστου οργανισμού με δερματική πάθηση. Επίσης, στην απάντηση της Υπηρεσίας αναφέρεται, με επίκληση και του «Εθνικού Δικτύου Παρακολούθησης του υπόγειου νερού», ότι από τα δεδομένα που συλλέγει η Υπηρεσία δεν προκύπτουν φαινόμενα υφαλμύρωσης «που να οφείλονται στην υπεράντληση του υπόγειου νερού», χωρίς να αποκλείονται δηλαδή γενικώς τα φαινόμενα αυτά, έστω και αν οφείλονται σε άλλες («άγνωστες») αιτίες. Τέλος, η Υπηρεσία δεν διευκρινίζει πόσοι και ποιοι είναι αυτοί οι υδροφόροι και πόσοι και ποιοι από αυτούς εμφανίζουν φαινόμενα υφαλμύρωσης, παρά το γεγονός ότι αφήνει να εννοηθεί ότι υπάρχουν παρόμοια φαινόμενα. Συνεπώς, είναι αναιτιολόγητος ο ισχυρισμός της Υπηρεσίας ότι «δεν έχει καμία επιστημονική βάση» η αναφορά μας ότι «η υφαλμύρωση των υπογείων υδάτων αποτελεί πραγματικό γεγονός».
Σύμφωνα με όσα προαναφέρθηκαν, η απάντηση της Υπηρεσίας κάθε άλλο παρά καθησυχάζει τις αγωνίες που διατυπώσαμε με το έγγραφό μας του Αυγούστου του 2023. Αντίθετα, η έντονη ανησυχία για την κατάσταση των υπογείων υδάτων της Τήνου είναι απολύτως δικαιολογημένη και επιβάλλει επειγόντως ριζική μεταβολή των σχεδίων, των αποφάσεων και των μέτρων που λαμβάνονται και εφαρμόζονται μέχρι σήμερα. Απέναντι στη θεμελιώδη αυτή ανάγκη, τα επιμέρους ζητήματα της γεωλογικής δομής του νησιού και του αριθμού των υδρολογικών λεκανών και υδροφόρων οριζόντων δεν θεωρούμε ότι έχουν ουσιώδη σημασία.
Σύλλογος Προστασίας Περιβάλλοντος και Αναδασώσεως
Νήσου Τήνου «Οι Φίλοι του Πρασίνου»
Περιβαλλοντικός και πολιτιστικός σύλλογος Τήνου «Αμπασάδα»
Κοιν.Σ.Επ. «Το Μπατίκι»
Κοιν.Σ.Επ. «Καλλονή–Κελλιά
