της Νικολέτας Μακρυωνίτου
Από την Αθήνα και την Κωνσταντινούπολη μέχρι τη Νάπολη, τη Σμύρνη και άλλες μεγάλες πόλεις, τα τηγανιτζίδικα ήταν τα μαγαζιά που πουλούσαν το street food της εποχής τους.
Σε κάθε μεγαλούπολη του κόσμου, σε κάθε εμπορικό λιμάνι και σε κάθε εορταστική εκδήλωση εμπορικού, θρησκευτικού ή πολιτιστικού χαρακτήρα, για όποιον λόγο και όποια περίσταση κι αν συγκεντρώνονταν πλήθη κόσμου, δημιουργούνταν πάντα και η ανάγκη του γρήγορου, εύκολου και χορταστικού φαγητού. Σε πολλές περιπτώσεις στο παρελθόν, αυτή η ανάγκη καλυπτόταν από τα τηγανιτζίδικα, των οποίων η λειτουργία εντοπιζόταν για συγκεκριμένους λόγους σε κάποιες περιοχές ή ήταν ιδιαίτερα αυξημένη η δραστηριότητά τους σε ορισμένες εποχές του χρόνου.
Η Παναγιά τηs Τήνου και τα τηγανιτζίδικα τηs Χώραs
«Η εύρεση της θαυματουργής εικόνας του Ευαγγελισμού το 1823 και εν συνεχεία το κτίσιμο του ναού καθιέρωσαν το νησί της Τήνου ως το μεγαλύτερο προσκύνημα της Ελλάδος και χιλιάδες πιστών έρχονταν τόσο από την ελεύθερη όσο και από τη σκλαβωμένη Ελλάδα, κάτω από ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες, να καταθέσουν τις ελπίδες τους», διηγείται ο κ. Νίκος Γκίζης, επιμελητής Βιβλιοθήκης ΠΙΙΕΤ (Πανελλήνιο Ιερό Ίδρυμα Ευαγγελιστρίας Τήνου). «Καθ’ όλο τον 19ο αιώνα έχουμε μια αυξητική τάση προσκυνητών τις ημέρες του Ευαγγελισμού. Σε αυτό παίζει ρόλο το ότι ήδη από τα μέσα του 19ου αιώνα συνδέεται η Τήνος ατμοπλοϊκά τόσο με τον Πειραιά όσο και με τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου και βεβαίως με την Κωνσταντινούπολη και τα μικρασιατικά παράλια», συμπληρώνει, περιγράφοντάς μας γλαφυρά την κατάσταση που επικρατούσε στο λιμάνι του νησιού, όπου κατέπλεαν «ατμόπλοια σημαιοστόλιστα και κατάμεστα προσκυνητών και τα πλήθη ξεπερνούν τις 4.000».
Τα δε εστιατόρια και οινοπωλεία είναι κι αυτά κατάμεστα, ενώ ο κόσμος «περιμένει να κενωθεί μία θέση για να την καταλάβουν δέκα», μας αναφέρει ο κ. Γκίζης, αντλώντας πληροφορίες από βιβλία και μαρτυρίες ανθρώπων. «Πώς μια πόλη που όλο τον 19ο αιώνα δεν ξεπερνά τις 3.000 κατοίκους μπορεί να εξυπηρετήσει πολλαπλάσιο αριθμό επισκεπτών; Σύμφωνα με τον Οδηγό της Ελλάδος, το 1875 υπάρχουν στην Τήνο 13 καφενεία, 4 ξενοδοχεία και 15 οινοπωλεία, που όλα την περίοδο των πανηγύρεων μετατρέπονται σε μαγειρεία, τα οποία όμως δεν αρκούν σε καμία περίπτωση να εξυπηρετήσουν τις χιλιάδες των προσκυνητών που συρρέουν στο νησί μας. Έτσι παρατηρείται το φαινόμενο της αλλαγής χρήσης των διαφόρων καταστημάτων τις εορταστικές περιόδους και της μετατροπής τους σε μαγειρεία και κυρίως τηγανιτζίδικα. Πολλοί συμπατριώτες μου τα έχουν προλάβει μέχρι και τη δεκαετία του ’60. Ενδεικτικά αναφέρω το παλιό κουρείο του μπαρμπα-Βαγγέλη του Σαρρή, αλλά και του μπαρμπα-Γιακουμή του Κάγκα στην οδό Ευαγγελιστρίας.
Πέρα από την αλλαγή χρήσης των καταστημάτων, υπαίθριοι πάγκοι πώλησης φαγητού αναπτύσσονται και έξω από τις οικίες των Τηνίων που βρίσκονται κοντά σε μέρη συνάθροισης και κυκλοφορίας των προσκυνητών, στην οδό Ευαγγελιστρίας, στην Παραλία στην οδό Ταξιαρχών και αλλού. Στους πάγκους αυτούς βρίσκουμε φρούτα και ωμά λαχανικά, αλλά κυρίως μαγειρεμένο φαγητό και τηγανητά. Δεκάδες συμπατριώτες μου κατεβαίνουν από τα χωριά (κυρίως από τον Τριπόταμο και τον Φαλατάδο) και στήνουν υπαίθρια τηγανιτζίδικα. Σε αυτούς βέβαια προστίθενται και αρκετοί ξένοι που καταφτάνουν στο νησί. Τα αυτοσχέδια αυτά μαγειρεία εξοπλίζονται με μια μεταλλική ή πήλινη φουφού, μέσα στην οποία τοποθετούνται τα κάρβουνα και με τη βοήθεια βουειδιών (τα ξερά περιττώματα των βοοειδών) που χρησιμοποιούν για προσάναμμα, ανάβει η πυρωσιά. Από πάνω τοποθετείται μια μεταλλική λεκάνη με λάδι ή σε άλλη περίπτωση μεγάλο τηγάνι. Για την εξυπηρέτηση του πελάτη στήνεται η τσαρδάκα (είναι αυτοσχέδιος στεγασμένος χώρος από ξύλα, σκεπασμένος με κλαδιά).
Κάτω από την τσαρδάκα τοποθετούν πρόχειρα κατασκευασμένα τραπέζια και πάγκους. Οι τηγανιτζήδες συνήθως δούλευαν ανά ζευγάρια. Έξυπνα μελετημένο το σύστημά τους, τα τηγάνια παίρνουν φωτιά αμέσως μετά τη λήξη της θείας λειτουργίας, ώστε η μυρωδιά να πιάσει κυριολεκτικά από τη μύτη τους εξαντλημένους από την πολύωρη παραμονή στην εκκλησία, πεινασμένους προσκυνητές. Ορισμένοι τηγανιτζήδες προσλαμβάνουν και ντελάληδες, οι οποίοι με έξυπνα δίστιχα και ρίμες διαλαλούν τα καλούδια τους».
διαβάστε όλο το άρθρο
πηγή: www.gastronomos.gr
