«Όταν η παρουσία έχει ουσία»
Τήνος και ουσιώδης παρουσία όλων μας…… Αν αναλογιστούμε την μεμονωμένη βαρύτητα των παραπάνω εκφράσεων, καθώς και την συνάφεια μεταξύ τους, τότε η παρουσία του καθενός μας αποκτά ουσία και νόημα, όταν και όπου ‘δίνεται’, δίχως τυμπανοκρουσίες και βεγγαλικά, χωρίς φτιασιδωμένη εμφάνιση, ακάλυπτη από ενδόμυχες ‘σκοτεινές’ προθέσεις, αλλά με απλότητα και συνάμα σοβαρότητα, με ευθύνη ενεργειών και πράξεων που υποδηλώνουν τις σκέψεις που προηγήθησαν, καθώς και με την χαρά της απλής συμμετοχής σε δράσεις που ξεκινούν από εμάς και καταλήγουν σε εμάς τους ίδιους,
Αν είναι, κάπως, έτσι, η σύνδεση της σπουδαιότητας (ουσίας) της παρουσίας μας, τότε η ηθελημένη, φανερή και απροκάλυπτη απουσία μας από οποιοδήποτε τοπικό, καθημερινό δρώμενο που θα μας έφερνε, αν μη τι άλλο, εσωτερική χαρά, αγαλλίαση και καθοδήγηση θετικών κινήσεων μας στον μικρόκοσμο που ζούμε και κινούμαστε, μάλλον, φανερώνει μικροψυχία και μιζέρια. Τι άλλο, άλλωστε, θα μπορούσε να φανερώνει μια συνεχής απουσία από, για παράδειγμα, κοινωνικές, παραδοσιακά, ‘θεσμοθετημένες’ μαζώξεις των γύρω από εμάς και όλων εμάς;
Από την άλλη πλευρά, σε μια συνεχή δήλωση ανούσιου ‘παρών’, σε πιο επίσημες, για παράδειγμα, θεσμοθετημένες συναντήσεις, μόνο και μόνο γιατί απαλλασσόμαστε ανώδυνα από τις εκάστοτε ευθύνες ή ακόμη και από τις απαντήσεις που, μάλλον, πρέπει να δώσουμε σε κατευθυντήριες και μη διαπερατές γραμμές ή γιατί ‘θα πρέπει’ να φαινόμαστε, μόνιμα καχύποπτοι και αρνητικοί, τότε, ίσως, καλύτερη είναι η απουσία από το καθημερινό γίγνεσθαι, που, συνήθως, είναι μια καθημερινή επώδυνη πραγματικότητα, όπου χρειάζεται σθένος και τόλμη για την αντιμετώπιση της. Σε αυτή την διαδικασία αντιμετώπισης, το ερώτημα που τίθεται είναι αν είναι προτιμότερο να αποφεύγεται, παντελώς, η λήψη αποφάσεων και δράσεων ή αν δρομολογείται η συνέχεια, ενώ, ταυτόχρονα, γίνεται προσπάθεια να μειώνονται οι, ενίοτε, παραλείψεις και λάθη. Όμως, σε ένα συνεχές ανούσιο ‘παρών’, απαιτείται, μάλλον, προσοχή γιατί, ίσως, κάποτε να χρειαστεί να έχουμε ‘δίπλα μας’ ουσιώδεις και υποστηρικτικές παρεμβάσεις και θέσεις. Άλλωστε, όπως ξέρουμε, όλα είναι ρευστά, οπότε, πολύ εύκολα και απρόοπτα, πιθανόν είναι να βρεθούμε στην απέναντι όχθη!! Τότε, θα ψάχνουμε με ‘φακό’, ανάμεσα μας, για ουσιώδεις παρουσίες που δεν θα ξεφεύγουν με ‘θεωρητική ευκολία’, και τότε μακάρι να έχει ξεχαστεί το ‘παρών’, από τους, σημερινούς, ακούοντες και βλέποντες!!
Παρουσία η απουσία, λοιπόν; Διαλέγουμε, παίρνουμε και πορευόμαστε!!! Μόνος ή με άλλους; Επιλέγουμε και προχωράμε!! Παρουσία ουσίας ή ανούσια εμφάνιση; Ας μην το ψάχνουμε άλλο, αλλά ας κάνουμε, ο καθένας μας, ότι μας εκφράζει και μας αντιπροσωπεύει, όμως να είναι και μόνιμο στοιχείο ‘της ταυτότητας μας’ και να μην αλλάζει, κατά περίπτωση, ή, αλλιώς, ‘κατά πως μας βολεύει’ και αναλόγως να κινιόμαστε, γιατί τότε θεωρούμαστε και είμαστε έρμαια των δικών μας αντιλήψεων και των γύρω αυλικών μας.
Βέβαια, ο συγκεκριμένος μικρόκοσμος της Τήνου όπου καθημερινά κινιόμαστε και πορευόμαστε, μαζί με τα πάμπολλα θετικά στοιχεία, που συνεχώς μας τροφοδοτεί, μας έχει να τρέχουμε σε μια συνεχή τροχιά με τους ίδιους ανθρώπους, να ‘σκουντουφλάμε’ ο ένας με τον άλλο και να προχωράμε λίγο παραπέρα από μια καλημέρα!!! Το σίγουρο είναι ότι δεν είμαστε μόνοι και προφανώς δεν μπορεί να κρυφτεί η εκάστοτε παρουσία μας, και πολύ περισσότερο η απουσία μας!! Αυτή, λοιπόν, είναι η πραγματική καθημερινότητα μας, με τα πολλά μείον της, αλλά και με τα πολύ εμφανή υπέρ της και εφόσον ταχθήκαμε να θαλασσοβρεχόμαστε ολόγυρα, προφανώς και δεν επιτρέπεται να ξεχνάμε ή δυστυχώς να υποτιμάμε αυτές τις νησιώτικες ιδιαιτερότητες γιατί διαφορετικά, μάλλον, μας αρμόζουν καλύτερα οι αστικές κοινωνίες.
Η ουσιαστική παρουσία μας, λοιπόν, στην μικρή μας νησιωτική κοινότητα, είναι καλό να μην είναι επιλεκτική ή μόνο για ‘ευκαιριακή αρπαγή’ συμφεροντολογικών υποσχέσεων, και μετά η απουσία μας να είναι ‘τρανταχτοφανής’, γιατί απλώς, κατατασσόμαστε, από μόνοι μας, σε εκείνο το ‘διαμερισματάκι’ της μνήμης, που δεν είναι και τόσο όμορφα διακοσμημένο, αντιθέτως είναι γεμάτο με άσχημη διάθεση για επικοινωνία και επαφή με εμάς τους απόντες από την καθημερινότητα της. Στην Τήνο, για παράδειγμα, στις παραδοσιακά κοινωνικές μαζώξεις μας, που αρκετές συνδέονται με θρησκευτική λατρεία και κάποιες άλλες θεωρούνται ‘αυστηρά’ εθιμοτυπικές και επαναλαμβανόμενες, όλες στο πλαίσιο εορταστικής ατμόσφαιρας, είθισται να υπάρχουν οι πανηγυρτζήδες ή οι οικοδεσπότες (ένας, ομάδα, Σύλλογοι, χωριό) και οι καλεσμένοι ή και οι μη καλεσμένοι, όλοι όμως ευπρόσδεκτοι.
Έχοντας δημιουργηθεί στην αρχή μια απορία και αφήνοντας να περάσει ένα εύλογο χρονικό διάστημα έφθασα στο σημείο να αναρωτιέμαι για τις μόνιμες απουσίες από πολλά όμορφα, ευχάριστα και καθόλου ασήμαντα δρώμενα της Τήνου. Δρώμενα, όπου οι παρουσίες εκείνων που προσέφεραν και εκείνων που λάμβαναν δεν ξεχώριζαν, αφού όλοι έδιναν και έπαιρναν, τόσο, όσοι περίμεναν για να υποδεχτούν όσο, και όσοι περνούσαν την φιλόξενη δίοδο της κάθε εκδήλωσης!! Αρχής γενομένης από κάποιο χρονικό σημείο, ήρθαν οι Φιλαρμονικές επισκέψεις στα χωριά του νησιού (εκεί βέβαια υπήρχαν τυμπανοκρουσίες) και στην ουρά αυτών άρχισαν οι πάμπολλες Πρωτοχρονιάτικες πίτες, οι οποίες στο τέλος έσυραν στον χορό τις Αποκριάτικες μαζώξεις και εκεί ανάμεσα σε όλα τα παραπάνω, και πριν από αυτά, άρχισαν και συνεχίζονται οι τοπικές Γενικές Συνελεύσεις των Δημοτικών Κοινοτήτων και αυτοερωτήθηκα αν έχουμε ‘πραγματική ανάγκη’ να αλληλοβρισκόμαστε ή είναι μια υποχρέωση και μόνο, για κάποιο δεδομένο χρονικό όριο, και έτσι, κάποια στιγμή, εμφανίζεται η πραγματική ‘κοινωνική μας ταυτότητα’, απέχοντας από ότι συμβαίνει στον τόπο μας.
Άραγε, τι αλληλοκερδίζουμε, όλοι μας, από μια ‘όχι για τα μάτια’ παρουσία μας στην μικρή μας κοινωνία; κι εδώ ας μου επιτραπεί να αναφέρω μερικά από τα δικά μου κέρδη στις λίγες από τις παραπάνω μαζώξεις, συναντήσεις που ευτυχώς κατάφερα να βρεθώ και έτσι ίσως δώσω να καταλάβουν οι παρόντες και απόντες, από την τοπική μας κοινωνία, τι κερδίζουν ή τι χάνουν αντίστοιχα. Δίχως, λοιπόν, να θεωρώ την παρουσία μου ως ουσιώδη, θα θίξω, με μεγάλη εκτίμηση, τι πήρα από την παρουσία εκείνων που ‘με’ υποδέχονταν και που έδωσαν απλόχερα ‘ουσία’ και αληθινό περιεχόμενο στον χρόνο που ήμουν μαζί τους, που κάποιες φορές ήταν ίσα-ίσα λίγα λεπτά του χρόνου!! Νοσταλγία, όταν συνομιλούσα και αγκαλιαζόμουν με Τηνιακούς που είχα να δω από τα πρώτα χρόνια της υπηρεσιακής μου θητείας, μιας και έχουν ακινητοποιηθεί, και λόγω ηλικίας, στα χωριά τους! Συγκίνηση, όταν ταχυδρομούσαν χαιρετισμούς για την μαμά μου, μέσω εμένα, μιας και είχαν να ιδωθούν χρόνια και, προφανώς, δεν θα ανταμώσουν ξανά (όμως θυμόντανε, πολύ καλά, τα πανηγύρια που αλληλοτραπεζωνοντανε)! Τύχη, που είχα την ευκαιρία να δοκιμάσω, τα γλυκά που είχε φτιάξει η άλλοτε Γυμνασιοσυμμαθήτρια, θα πήγαινα, μήπως, στο σπίτι της, αν δεν τα έφερνε στην πλατεία; αλλά και να ‘κλέψω’, εις διπλούν, για σιγουριά, τη συνταγή του σελινάτου, που ενώ το είχα τάξει για Πρωτοχρονιά, δεν ήξερα από πού να αρχίσω και που να τελειώσω….τι αγωνία και εκείνη!!! Χαρά, που μέσα σε όλο αυτό το πανηγύρι, δίχως ενδοιασμούς, ντύθηκα και Αγιος Βασίλης και μασκαράς! Κέφι, για χορό και ‘ξεστράτισμα’ από τα καθημερινά! Εμπειρία, από το πώς και τι τρατάρουν στα άλλα χωριά, καθώς και η μάθηση, στο πως ‘σερβίρουν’ στους υπεύθυνους τα θέματα των χωριών τους!! Ευγνωμοσύνη, για την αξιοθαύμαστη ενενηντάχρονη, αφού κατάφερνε, στην μέση του αυτοκινητόδρομου, με μπαστούνι στο ένα χέρι, να στηρίζει, με το άλλο, το σκεύος με τα μελομακάρονα και ταυτόχρονα να μας κερνάει, να μας χαμογελάει και να μας εύχεται…, και όλα αυτά με καθόλου προσπάθεια! Μακάρι να την θυμάμαι, όσο γερνώ…. Ευλογία, αφού αισθάνθηκα πολύ κοντά μου την τοπική Εκκλησία, με τους εφημέριους του κάθε χωριού οι ευχές να παίρνουν και να δίνουν!
Ποιος ξέρει τι άλλους θησαυρούς πήραμε και δώσαμε όλοι όσοι συμμετείχαμε; Ποιος ξέρει, άραγε, τι έχασαν όσοι αποφάσισαν να είναι απόντες; Σημαντικά ερωτήματα, ίσως, είναι, πρώτον, αν όσοι συμμετείχαμε ή θα συνεχίζουμε να συμμετέχουμε, όσο γίνεται, να μην θελήσουμε να πάμε, κάποια στιγμή, στην αντίθετη όχθη και δεύτερον, αν στην όχθη της συμμετοχής και της παρουσίας θα περάσουν περισσότεροι.
Πρωτεύον, όμως, ζήτημα, θεωρώ ότι, είναι να καταλάβουμε ότι μόνο ουσιαστικές παρουσίες αλληλοχρειαζόμαστε, εμείς οι θαλασσοδαρμένοι, από παντού, σε οποιοδήποτε επίπεδο επίσημης ή ανεπίσημης θεσμοθετημένης μάζωξης, συνάντησης, συνέλευσης. Αν πάμε και λίγο παραπέρα, ας σκεφτούμε, λίγο, ότι μόνο αν η συνολική παρουσία μας έχει ουσία τότε θα καταφέρουμε και την Τήνο, η οποία, έτσι κι αλλιώς, έχει τη δική της μοναδική, δίχως σύνορα, παρουσία, να σταθεί, τώρα και στο διηνεκές, εκεί που της αξίζει!!
Μαρία Στ. Δελατόλα-Παγανέλη
το να βρίσκεται κάποιος μια δεδομένη στιγ μή σε ένα συγκεκριμένο τόπο
ο αληθινό περιεχόμενο, το σημαντικό στοιχείο
≈ συνώνυμα: νόημα, σπουδαιότητα
