της Αργυρώ Μποζώνη
Ηιστορία αρχίζει το 1955, όταν ο νεαρός φοιτητής της Αρχιτεκτονικής Σχολής της Γενεύης επισκέπτεται για πρώτη φορά την Τήνο και αντικρίζει ορισμένα ασυνήθιστα κτίσματα, για τα οποία ποτέ του δεν είχε ακούσει τίποτα.
Το 1955 ο Manuel Baud-Bovy ανακάλυψε στο πρώτο ταξίδι του στην Τήνο τους περιστεριώνες του νησιού, εντόπισε περί τους οκτακόσιους, τους σχεδίασε σε τέσσερα άλμπουμ και τα υπέβαλε στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης.
Για πρώτη φορά εκδίδεται από τις εκδόσεις Καπόν μια αντιπροσωπευτική επιλογή της αδημοσίευτης μελέτης του διακεκριμένου αρχιτέκτονα, μαζί με εισαγωγικό κείμενο και χάρτη με τη θέση των περιστεριώνων στο πεζοπορικό δίκτυο της Τήνου.
Εξερευνώντας το νησί, ο Manuel αντίκρισε ορισμένα ασυνήθιστα κτίσματα, για τα οποία ποτέ του δεν είχε ακούσει τίποτα. Με έκπληξη και ενθουσιασμό, σε κάθε μία από τις εκδρομές του ανακάλυπτε μοναχικούς περιστεριώνες σε αμμουδιές, άλλους ακουμπισμένους στις πλαγιές και άλλους να δεσπόζουν στα ψηλώματα, με τον καθένα να ξεπερνά τον προηγούμενο σε ομορφιά και περηφάνια.
Εξερευνώντας το νησί, ο Manuel αντίκρισε ορισμένα ασυνήθιστα κτίσματα. Με έκπληξη και ενθουσιασμό, σε κάθε μία από τις εκδρομές του ανακάλυπτε μοναχικούς περιστεριώνες σε αμμουδιές, άλλους ακουμπισμένους στις πλαγιές και άλλους να δεσπόζουν στα ψηλώματα, με τον καθένα να ξεπερνά τον προηγούμενο σε ομορφιά και περηφάνια.
Χάρις στον πατέρα του, Samuel, εθνομουσικολόγο, ο Manuel είχε αναπτύξει ενδιαφέρον για τη μελέτη του λαϊκού πολιτισμού. Άλλωστε, ο διάσημος παππούς του, Daniel, είχε δημοσιεύσει μελέτες και βιβλία με θέματα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής της Ελβετίας.
O Manuel Baud-Bovy, βαθιά συνεπαρμένος, σκέφτηκε να συντάξει έναν συστηματικό κατάλογο των περιστεριώνων. Ανακάλυψε περί τους οκτακόσιους και τους αποτύπωσε σε τέσσερα μεγάλα άλμπουμ με λεπτομερή σχέδια, θεωρίες και σκέψεις, τα οποία κατέθεσε στην Αρχιτεκτονική Σχολή της Γενεύης για τη διδακτορική του διατριβή.
Μετά από 60 και πλέον χρόνια, ένα μέρος αυτού του σπάνιου υλικού γίνεται βιβλίο, εμπλουτισμένο με εισαγωγικά κείμενα και πολλές φωτογραφίες-ντοκουμέντα που απαθανατίζουν τους περιστεριώνες όπως σώζονταν το 1955, επαναφέροντας έτσι στο προσκήνιο με έντονο τρόπο την ανάγκη προστασίας της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και προτρέποντάς μας να ακολουθήσουμε τα μονοπάτια του νησιού.
«Είχα αποφασίσει να κάνω μια συστηματική καταγραφή» γράφει ο Manuel Baud-Bovy. «Για δυο μήνες διέσχισα όλο το νησί, πότε με τα πόδια και πότε με μουλάρι, διότι τα αυτοκίνητα τότε σπάνιζαν. Κοιμόμουν πότε σε κάποιο χωριό και πότε κάτω από αστέρια, σε ένα αλώνι, σε ένα ξωκλήσι ή σε έναν εγκαταλελειμμένο περιστεριώνα. Ανακάλυψα γύρω στους οκτακόσιους περιστεριώνες. Τα κείμενα, τα σχέδια και τα ερωτήματά μου γέμισαν τέσσερα άλμπουμ, τα οποία παρουσίασα στην Αρχιτεκτονική σχολή της Γενεύης όπου σπούδαζα».
Σε μια εποχή που πολλοί από τους περιστεριώνες έχουν ήδη εξαφανιστεί ή ερειπωθεί, το βιβλίο αυτό αποτελεί μια εξαιρετική μαρτυρία. «Οι περισσότεροι χτίστηκαν στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα. Χτίζονταν ακόμα όταν βρέθηκα στο νησί στη δεκαετία του 1950. Πολλοί χρονολογούνται από το πρώτο μισό του 19ου αιώνα και ακόμα περισσότεροι από τα μέσα και τα τέλη του αιώνα.
Στην Τήνο οι περιστεριώνες απαντώνται παντού: οι ωραιότεροι είναι απομονωμένοι μέσα σε κήπους, κοντά σε ένα χωριό ή λίγο πιο μακριά, κοντά σε μια πηγή που αρδεύει έναν κήπο. Άλλοι, στη μέση ενός χωραφιού, μέσα στις συκιές και τις ελιές, συνδέονται συχνά με ένα πατητήρι ή ένα αλώνι για το σιτάρι.
Συνήθως, όμως, ο περιστεριώνας είναι μακριά από το χωριό και περιλαμβάνει σχεδόν πάντα στο ισόγειο ένα δωμάτιο, όπου ο ιδιοκτήτης μπορεί να αποθηκεύσει τα εργαλεία του και τη σοδειά, και ενδεχομένως να περάσει τη νύχτα. Μετατρέπεται τότε σε “καλύβι”».
Διαβάστε περισσότερα στο www.lifo.gr
